پايه انجام معامله در انجام طرح‌های عمرانی قيمت‌هايی است كه به استناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه توسط سازمان مديريت و برنامه‌ريزی در قالب فهرست بها‌ سالانه تهيه و به دستگاه‌های اجرايی ابلاغ می شود و مطابق تبصره ۱ ماده ۸۰ قانون محاسبات عمومی مبنای تهيه برآورد اوليه می گردد.

در واقع فهرست بها به معنی مقدار ریالی حجم واحد مصالح و یا خدمات قابل ارائه پیمانکاران است که هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه (معاونت راهبردی ریاست جمهوری) تعیین خواهد شد.

مستند به بند ۳-۲-۱ دستورالعمل شماره ۷۱۴۰ مورخ ۱۳۷۷/۱۲/۲ سازمان مديريت و برنامه‌ريزی استفاده از قيمت‌های پايه كه برای آن‌ها از طرف سازمان فهرست بها‌ تهيه شده الزامی است. به عبارتی از نظر حقوقی قیمت هرگونه فعالیت از موضوع مورد بحث در قرارداد در هر معامله ای می بایست ثابت باشد چنانچه خلاف این قضیه رخ دهد معامله باطل خواهد شد.

با توجه به اینکه مبلغ هر قرارداد از جمع حاصل ضرب قیمت هر قلم در مقدارش طبق پیمان محاسبه خواهد شد بدین ترتیب با تغییر حجم مصالح یا خدمات قابل ارائه، مبلغ قرارداد نیز تغییر خواهد کرد.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که شرایط قراردادی حاکم در هر پروژه ای می تواند مبلغ قرارداد را ثابت نگه دارد و تبعیت مبلغ قرارداد از تغییر احجام در محدودیت های خاصی صورت خواهد گرفت.

مبنای تعیین فهرست بها

بهای واحد انجام کارهای عمرانی موجود در فهرست بها با توجه به میزان تورم، تغییر نرخ مصالح، دستمزد کارگران و هزینه ی ماشین آلات هر ساله تغییر خواهد کرد.

در اغلب موارد جهت تهیه فهرست بهای سالانه از قیمت های سه ماهه ی چهارم سال قبل استفاده خواهد شد که اصطلاحاً به این سه ماهه مبنا گفته می شود.

بدین ترتیب پس از انتشار اولین سری از فهرست بها و ابلاغ به سازمان ها و دستگاه های اجرایی، این سازمان ها موظفند تا اجرای عملیات خود را مطابق با این فهرست بها برآورد نمایند.

شایان ذکر است در برآورد بهای هر واحد از قیمت های عرف بازارِ منطبق بر گزارشاتِ مرکز آمار، استفاده خواهد شد.طبق تعریف، قیمت واحد مندرج در فهرست بها متوسط قیمت تمام شده در هر کار است و کلیه عملیات لازم برای انجام کار را در بر می‌گیرد. این هزینه ها شامل تهیه و حمل مصالح به کارگاه، ابزار کار، ماشین آلات، نیروی انسانی و … است.

چنانچه شرح قیمتها برای هر یک از موارد روشن نباشد، موضوع از سازمان مدیریت و برنامه ریزی استعلام و نظر آن سازمان در این خصوص، ملاک قرار خواهد گرفت. توجه نمایید که قیمت‌های واحد فهرست بها تعیین کننده مشخصات و چگونگی انجام کار نیستند.

برخی از رشته های فهرست بها:

• انتقال آب
• ساخت و ترميم قنات
• ابنيه
• آبياری و زهكشی
• آبياری تحت فشار
• تاسيسات برقی
• راه، راه آهن و باند فرودگاه
• راهداری
• شبكه جمع آوری و انتقال فاضلاب
• توزيع آب
• تاسيسات مكانيكی
• سدسازی